Tsvetaeva đã phải thốt lên: “Ở cô tiềm tàng ít ra bảy thi sĩ”
Tsvetaeva như có thể nắm bắt chúng bên ngoài ngữ âm, ngữ pháp và trường ngữ nghĩa của nguyên tác. TS Phạm Vĩnh Cư dành tình cho tiếng Nga - nước Nga, cũng như tiếng Việt – nước Việt dai sức qua những năm tháng, bất chấp những biến động thăng giáng của thời cuộc.
Tên trường giờ đã đổi thay, nhưng văn hiệu Viết văn Nguyễn Du vẫn được nhiều thế hệ nhắc đến như một niềm kiêu hãnh bởi ngôi trường - nơi được xem là ngôi đền thiêng văn học độc nhất vô nhị, nơi khởi tạo những giá trị văn học, nơi ươm mầm những hào kiệt văn học. Năm 2012, Hội Nhà văn Việt Nam cũng đã tổ chức lễ kỷ niệm 80 năm ngày sinh nhà văn, dịch giả Nga Marian Tkachev.
Thật bất thần, danh tiếng của nữ thi sỹ Nga Marina Tsvetaeva lại chưa được nhiều người Việt biết đến như Anna Akhmatova và Olga Berggolz… có lẽ vì thơ của Marina Tsvetaeva chỉ xuất hiện ở Việt Nam qua những bản dịch giản đơn, lẻ và nhỏ, chưa có một tập thơ hoặc công trình nào nghiên cứu, giới thiệu một cách đầy đủ và toàn diện.
Mà ở đó, trong đó là những gì tốt nhất, giá trị nhất, nhân bản nhất, những gì là trước tác tinh hoa văn chương của mỗi dân tộc phải được hiển thị. Cũng trong thời kì đó, ông đã kết nghĩa anh em với Marian Tkachev - một dịch giả lớn nhất có công dịch và giới thiệu văn chương Việt Nam sang tiếng Nga, người mà sinh tiền đã hơn 30 lần đến Việt Nam để nghiên cứu văn học.
Trong dịch thuật học người ta gọi lối dịch này là “lối dịch ngữ văn học” để phân biệt nó với lối dịch nghĩa chữ và dịch nghệ thuật.
Hàng trăm ghi chú công phu như vậy của dịch giả Phạm Vĩnh Cư làm cho người đọc tiếp cận văn bản thơ M. Bakhtin – nhà triết học Nga lỗi lạc từng bị quên lãng cuối thế kỷ XX: “Con người ta đang sống là đối thoại, không chỉ có hội thoại bằng lời nói mà bằng tất cuộc sống, hội thoại bằng lời nói chỉ là một biểu đạt của hội thoại”. Bàng hoàng trước kiệt tác Marina Tsvetaeva được đánh giá là một tài năng lỗi lạc, không mấy ai có thể sánh được không chỉ trên thi đàn của nước Nga, mà còn cả nhân loại.
Không phải ngẫu nhiên một nhà thơ đi trước là Voloshin, khi đọc xong tập thơ đầu tay của M. PGS. Tsvetaeva chọn làm tên cho một tập thơ riêng của bà in năm 1922. Đi nhiều, nói nhiều, viết nhiều, tất cả vẫn mạnh mẽ đến sửng sốt, nghe đâu tuổi già lẩn thẩn chưa dễ giáp mặt trong những công trình văn chương đầy minh triết của ông.
Đợt này, nhận giải thưởng về dịch thuật của Hội Nhà văn Hà Nội cho cuốn Tâm nhưng Phạm Vĩnh Cư đã không về kịp để nhận giải thưởng vì đang dự hội khóa, hội trường vào ngày 4/10 hàng năm ở Nga – nơi mà gần 60 năm trước thời niên thiếu của ông và bạn bè đã học tập, tích lũy những tri thức, giá trị sống.
Ngay cả Iosif Brodski (hay Joseph Brodsky, 1940-1996), thi sĩ Nga thứ hai sau Boris Pasternak nhận giải Nobel năm 1987 và là người thông đạt nghệ thuật thi ca thế giới, đã bền chí tôn M. LÃNG MA Thể thao & Văn hóa
Dịch giả-PGS Phạm Vĩnh Cư Tên Tâm trong đầu đề Việt ngữ là cách dịch thoáng của dịch giả Phạm Vĩnh Cư, theo can dự, chùm thơ Pcyché được M. Qua đàm đạo, dịch giả Phạm Vĩnh Cư cho biết những bản dịch của ông thuần túy theo đuổi mục đích chuyển tải sang tiếng Việt nội dung, ý tứ thơ M. Bìa tập thơ Tâm. TS Phạm Vĩnh Cư là một người đồng nghiệp lớp sau của GS Hoàng Ngọc Hiến, cũng là người giữ chức phận Phó Hiệu trưởng Trường Viết văn Nguyễn Du (giờ là Khoa Viết văn – Báo chí, Trường ĐH Văn hóa Hà Nội) khi GS Hoàng Ngọc Hiến nghỉ hưu.
PGS. “Văn hiệu” Phạm Vĩnh Cư Năm 1954, Phạm Vĩnh Cư đã được chọn lựa cùng với 100 học sinh “hạt giống đỏ” để sang Moskva học tập.
Và Tâm đã đến, thật đúng lúc, đáp trả những bạn đọc khó tính nhất muốn khám phá một nhà thơ đa thanh và phức điệu Marina Tsvetaeva – người được tôn vinh là “thi sĩ số một của thế kỷ XX”.
Soloviev mà Phạm Vĩnh Cư dịch đã được giới học thuật và xã hội ghi nhận khi trao giải Phan Chu Trinh năm 2009. Trong đó, Tâm là một tả của lòng thành, một cách “hội thoại” của văn hiệu Phạm Vĩnh Cư: người “đưa” chữ anh tài ra ánh sáng. Cuốn Siêu lý tình ái về triết nhân, thi sỹ thiên tài Nga V.
Tsvetaeva một cách dễ dàng, sáng tỏ và sâu sắc hơn. Cũng như người anh em của mình Marian Tkachev, Phạm Vĩnh Cư ham muốn bắc một nhịp cầu văn hóa giữa hai nước Việt – Nga.
Tsvetaeva, 140 bài thơ dịch được đánh số từ 1 đến 140 theo trật tự thời kì, trong đó phần thơ in song ngữ Nga – Việt. Tsvetaeva nhà thơ xuất sắc của nhân loại. Có lần gặp Phạm Vĩnh Cư ở Thư viện L'Espace, ông đã say sưa nói về “lý thuyết đối thoại” của M. Tập thơ Tâm dày dặn 539 trang, đóng bìa cứng, gồm có một phần viết về con người và thi nghiệp của M.
Điều thú nhận là trong phần cuối cuốn sách có thêm phần chú thích từ những bài thơ dịch được đánh số một cách có dụng ý. Đã bước vào tuổi thất tuần, tóc đã bạc trắng, nhưng PGS Phạm Vĩnh Cư trông vẫn khỏe khoắn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét